خانه / آثار / تصحیح سفینه البحار با اشراف و مقدمه استاد

تصحیح سفینه البحار با اشراف و مقدمه استاد

سفینةالبحار تألیف محدث بزرگوار شیخ عباس قمی (۱۲۹۴-۱۳۵۹ق.)، فهرستی موضوعی بر موسوعه عظیم روایی شیعه یعنی بحارالانوار تألیف گرانسنگ علامه محمد باقر مجلسی (۱۰۳۷ – ۱۱۱۰ق.) است.

نياز اين كتاب 110 جلدي به فهرست بر كسي پوشيده نيست. مهمترين فهرست موضوعي اين كتاب، «سفينةالبحار و مدينةالحكم والآثار» اثر گرانسنگ تأليف محدث و محقق بزرگ، مرحوم شيخ عباس قمي است که در مدت ۲۰ سال به پایان رسیده‌است. او آن را در دو جلد تنظیم نموده و در جهت آسان نمودن مراجعه به بحارالانوار نوشته‌است.

محدث قمى دريافته بود كه بسيارى از مطالب بحارالانوار در مورد و باب مناسب خود نيامده است. از اين رو به تأليف اين مجموعه مى پردازد تا پژوهندگان را دررسيدن به مقصود يارى رساند. وی در مقمه کتاب چنین نگاشته است :

«من از آغاز جوانى در جستجوى دانش حديث حريص بودم و در ميوه چينى از شاخسار آن دلباخته. بدين سان برخى از كتابهاى روائى را مطالعه كردم و در بسيارى از آثار آن تأمل نمودم و از بوستان آن ميوه هاى رسيده اى چيدم بالاخره از ميان كتابهاى بسيار، «بحار الانوار» را برگزيدم كه جامع مقاصد و داراى گوهرهاى كمياب است و در عصرها به نكویى و زيبایى آن كتابى نگاشته نشده است. بارى در آن به دقت نگريستم و از آبشخورهاى آن جرعه ها نوشيدم … پس از غور و بررسى كتاب دريافتم كه اخبار متعلق به يك موضوع درابوابی پراكنده متفرق است و جوينده جز با احاطه به تمام ابواب و جستجوى زياد و صرف وقتی طولانى به مقصود نمى رسد. بااستمداد از تأييدات ربانى، آهنگ فراهم ساختن فهرستى براساس حروف نمودم تا دستيابى به آن آسان گردد.

همراه بااين فهرست در هر ماده اى روايات كوتاهى آوردم و مواضع روايات هاى طولانى را مشخص ساختم؛ و هرگاه تحقيقى لطيف و مطبى مهم يافتم گزينشى از آن را نيز آوردم و گاهی شرح حالى كوتاه از اصحاب پيامبر وامامان و بزرگان فرهنگ اسلامى ازاشعران واديبان بر آن افزودم تا كسانى را كه به اين كتاب دست مى يابند بهره مند سازد.»

محدث قمي، این كتاب را برحسب حروف تهجّي مرتب ساخته است. وي در مقدمة كتاب، روش خود را توضيح داده که: ذيل هرعنوان به آيات و روايات و گاهي توضيح و تفسير پرداخته است و همة آنها را با حروف ابجد به مجلدات مختلف بحار ارجاع داده است و در موارد بسياري نيز خود، افزون بر مطالب علامة مجلسي نكات بديعي ذكر كرده است.. شیخ عباس خود می‌نویسد این کتاب بهترین اثر بجا مانده از وی است.

تصحيح جديد كتاب که به اهتمام و اشراف و مقدمه استاد ارجمند حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر الهی خراسانی و براساس نسخة خطي مؤلّف و با همکاری دیگر اعضای گروه حدیث بنیاد پژوهشهای اسلامی انجام شده، در سال 1416 ه.ق (1374 ه.ش)به پایان رسیده و در 4 مجلد توسط آن بنیاد نشر یافته است.

از آنجا که مرحوم محدث قمي هميشه با حروف ابجد و به مجلدات چاپ كمپاني ارجاع مي دهد، استفاده از آن مشكلی همیشگی برای مراجعان بوده و اين دشواری، با هدف اصلي فهرست نويسي منافات دارد.

از این رو محققان كتاب، با حفظ رمزهايي كه از طرف مؤلّف نوشته شده، تمام آنها را با عدد به مجلدات چاپ جديد بحارالانوار ارجاع داده اند. ضمناً با پانوشتهاي سودمند آنچه را مؤلّف از كتابهاي مختلف نقل كرده است به همان منابع ارجاع داده اند. مقدمة مفصل كتاب توسط استاد الهی نيز بر امتياز اين تصحيح افزوده است.

اين كتاب در دوره پانزدهم كتاب سال جمهوري اسلامي ايران ،از طرف وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان کتاب برگزیده سال جمهوری اسلامی ایران معرفي شده است.

Photo-0079

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *